Oorzaken bloedarmoede
Bloedarmoede ontstaat wanneer het lichaam onvoldoende gezonde rode bloedcellen kan aanmaken of wanneer het hemoglobinegehalte te laag is. In veel gevallen is een ijzertekort de directe oorzaak. IJzer is een essentieel mineraal dat nodig is voor de productie van hemoglobine, het eiwit in rode bloedcellen dat zuurstof transporteert van de longen naar de rest van het lichaam. Wanneer er te weinig ijzer beschikbaar is, kan het lichaam niet voldoende hemoglobine aanmaken, wat leidt tot een verstoorde zuurstofvoorziening en klachten zoals vermoeidheid, duizeligheid, bleekheid en kortademigheid.
Een ijzertekort kan verschillende oorzaken hebben. Bloedverlies is wereldwijd de meest voorkomende reden. Bij vrouwen treedt dit vaak op door hevige menstruaties, maar ook bloedverlies door bijvoorbeeld een maagzweer, aambeien, of verborgen bloedverlies in het maag-darmkanaal (zoals bij darmkanker of ontstekingsziekten) kan ongemerkt leiden tot ijzertekort. Zelfs kleine hoeveelheden bloedverlies over een langere periode kunnen een grote impact hebben op de ijzervoorraad.
Daarnaast kan een ijzertekort ontstaan door onvoldoende inname van ijzerrijke voeding. Dit komt regelmatig voor bij mensen die eenzijdig eten, zoals bij jongeren met een beperkt dieet, ouderen, of mensen die vegetarisch of veganistisch leven zonder voldoende aandacht voor ijzerrijke alternatieven. Vooral het ijzer uit dierlijke producten wordt gemakkelijker door het lichaam opgenomen dan plantaardig ijzer.
Een andere belangrijke oorzaak is een verminderde opname van ijzer in de darmen. Dit kan optreden bij bepaalde aandoeningen zoals coeliakie, ziekte van Crohn, of na operaties waarbij een deel van de dunne darm is verwijderd. Ook langdurig gebruik van maagzuurremmers (zoals protonpompremmers) kan de opname van ijzer negatief beïnvloeden, omdat ijzer beter wordt opgenomen in een zure omgeving.
De ijzerbehoefte van het lichaam kan ook verhoogd zijn, bijvoorbeeld tijdens perioden van snelle groei (zoals bij kinderen en adolescenten), tijdens zwangerschap, of bij intensieve sportbeoefening. In zulke situaties is de vraag naar ijzer groter dan de normale dagelijkse inname, waardoor tekorten kunnen ontstaan als de voeding niet wordt aangepast.
Daarnaast kan een ijzertekort optreden bij mensen met chronische ziekten, zoals nierfalen, hartfalen of reumatische aandoeningen. Deze ziekten kunnen het ijzermetabolisme verstoren of leiden tot ontstekingsprocessen die de beschikbaarheid van ijzer voor de aanmaak van rode bloedcellen verminderen. Dit wordt ook wel “anemie van chronische ziekte” genoemd.
Ten slotte zijn er ook bepaalde medicijnen die de ijzerbalans kunnen beïnvloeden. Voorbeelden zijn ontstekingsremmers (NSAID’s) die het maag- of darmslijmvlies kunnen beschadigen en zo bloedverlies veroorzaken, of medicijnen die de opname van ijzer in de darm verminderen.